Ijzerkruidthee (Griekse bergthee, Sideritis)

Een thee met karakter: wat is ijzerkruidthee precies?

Ijzerkruidthee, beter bekend onder de naam Griekse bergthee of Sideritis, is een infusie die zijn wortels diep in het mediterrane berglandschap heeft verankerd. De plant groeit voornamelijk in de hooglanden van Griekenland, maar je vindt verwanten ook in andere Zuid-Europese regio’s zoals Albanië, Noord-Macedonië en delen van Turkije. Wat deze thee zo bijzonder maakt? De combinatie van zijn zachtaardige smaak, geneeskrachtige reputatie en robuuste overlevingsdrang op rotsachtige hellingen tussen 800 en 2000 meter hoogte.

De naam Sideritis komt van het Oudgriekse woord voor ‘ijzer’ (sideros). Er bestaan meerdere theorieën over deze naamgeving, waarvan de meest romantische suggereert dat het kruid ooit werd gebruikt om wonden veroorzaakt door ijzeren wapens te genezen. Andere bronnen verwijzen naar de vorm van de kelk, die wat wegheeft van een speerpunt. Wat de oorsprong ook moge zijn, dit ‘ijzerkruid’ heeft door de eeuwen heen een haast legendarische status opgebouwd.

De geur doet denken aan wilde kruiden met een hint van citroen en tijm, de smaak is warm, licht aards en tegelijkertijd verrassend zacht. Het is een thee die uitnodigt tot vertraging, tot het opzijzetten van de tijd. Alsof je even onder een Griekse olijfboom bent gaan zitten, ver weg van e-mails en agenda’s.

Wat maakt Griekse bergthee zo gezond?

Dat ijzerkruidthee populair is in Griekse huishoudens, is geen toeval. Generaties lang is deze kruidenthee een vaste waarde geweest in de volksgeneeskunde, vooral bij verkoudheden, keelpijn en algemene verzwakking. En die reputatie blijkt niet uit de lucht gegrepen. Wetenschappelijke studies, onder andere uitgevoerd aan de Universiteit van Patras, hebben aangetoond dat Griekse bergthee rijk is aan antioxidanten zoals flavonoïden en fenolzuren.

Deze antioxidanten helpen het lichaam bij het neutraliseren van vrije radicalen, die anders schade kunnen toebrengen aan cellen en weefsels. En dat niet alleen – sommige onderzoeken suggereren dat extracten van Sideritis ontstekingsremmend, antimicrobieel en zelfs licht antidepressief kunnen werken. Dat laatste is voor mij persoonlijk het meest voelbaar: het is alsof een kop warme ijzerkruidthee je stemming subtiel omhoog tilt, zonder opdringerig te zijn. Een soort thee die je niet overstroomt, maar zachtjes optilt. 🫖

Interessant is ook dat Griekse bergthee natuurlijke fyto-oestrogenen bevat, die een rol kunnen spelen bij het balanceren van hormonale schommelingen, vooral bij vrouwen in de menopauze. Er zijn zelfs studies die wijzen op een mogelijk positief effect op de cognitieve gezondheid bij ouderen, inclusief een beschermende werking tegen Alzheimer. Al blijft verder onderzoek noodzakelijk, deze signalen zijn bijzonder hoopgevend.

Wie vaak last heeft van een zwakke weerstand of gevoelig is aan luchtweginfecties, kan baat hebben bij een dagelijkse kop ijzerkruidthee. Het werkt verzachtend bij hoest en slijm, maar ook verfrissend zonder de nervositeit die bijvoorbeeld groene thee of koffie soms met zich meebrengen. Het bevat namelijk géén cafeïne – handig dus ook vlak voor het slapengaan.

Hoe zet je ijzerkruidthee voor de beste smaak en werking?

De manier waarop je ijzerkruidthee bereidt, bepaalt in sterke mate hoe je de smaak en de therapeutische waarde ervan ervaart. Je gebruikt meestal hele stengels met bloemtoppen en blaadjes – het is een thee die visueel al indruk maakt nog voor je eraan ruikt. Zelf gebruik ik vaak één à twee stengels per kop, wat overeenkomt met ongeveer één gram gedroogde plant.

Breng water aan de kook en laat het kort afkoelen tot net onder het kookpunt (ongeveer 95°C). Giet dit over de Sideritis en laat het een goede 5 tot 10 minuten trekken onder deksel. Hoe langer je wacht, hoe sterker de smaak – maar ook hoe meer actieve bestanddelen vrijkomen. Zeef de thee en drink hem warm of lauw. Wil je het nog aangenamer maken? Voeg een schijfje citroen of een lepel Griekse honing toe. 🍯

Hoewel het niet strikt noodzakelijk is, kan je de thee ook zachtjes laten sudderen in een pannetje, zo’n 5 minuten lang. Deze manier komt dichter bij hoe men het in de Griekse bergdorpen zelf doet. Door de thee even te laten koken, komen de essentiële oliën iets meer vrij, wat vooral fijn is bij verkoudheid of vermoeidheid.

De thee laat zich overigens ook goed combineren met andere kruiden. Denk aan een blend met salie, citroenmelisse of linde – afhankelijk van je stemming of wat je lichaam nodig heeft. Maar eerlijk? Op zichzelf heeft ijzerkruid al alles in huis. Less is soms more, zeker in de wereld van kruidenthee.

Waarom kiezen steeds meer mensen voor Griekse bergthee?

In een wereld waar de schappen van de supermarkt volstaan met overgezoete, kunstmatig gearomatiseerde theetjes, voelt ijzerkruidthee als een eerlijke metgezel. Geen franjes, geen smaakversterkers, maar een plant die zijn kracht put uit zonlicht, stenen en berglucht. En dat proef je. 🌿

Wat ik opmerk in gesprekken met andere theeliefhebbers, is dat Griekse bergthee vaak opduikt op momenten van herbronning. Mensen ontdekken deze thee vaak wanneer ze op vakantie zijn in Griekenland, en nemen dan een bosje mee terug in hun koffer – soms nog met een beetje stof van de bergwegen erop. Er zit een zekere nostalgie in die handgeplukte bosjes. En wie eenmaal die echte, geurige Sideritis heeft geproefd, merkt snel dat de supermarktversie vaak een slap aftreksel is.

Er is ook een zekere authenticiteit verbonden aan Griekse bergthee. Niet alleen qua smaak, maar ook qua herkomst. Veel boeren in de Griekse bergen oogsten de plant nog steeds met de hand, vaak in familieverband. Het behoud van deze traditie wordt vandaag ook ondersteund door kleine coöperatieven en biologische telers. Door deze thee te kopen, steun je dus vaak ook kleinschalige landbouw en biodiversiteit. Dat is thee drinken met een geweten.

Wat mij betreft is het ook een mooi alternatief voor wie zijn kruidentheecollectie wat wil verrijken met een kruid dat zowel mild als krachtig is. Voor wie kamillethee te bloemig vindt, munt te scherp en rooibos te aards – probeer dan zeker eens Sideritis. Het is een kruid met een gul middenregister. Niet te hard, niet te zacht – een thee die de boel niet overneemt, maar wel bij je blijft.

Waar koop je de beste ijzerkruidthee?

Wil je echt genieten van de rijkdom van Griekse bergthee, kies dan bij voorkeur voor een biologisch geteelde, handgeplukte variant, zoals de ijzerkruidthee van Thee.be. Goede bronnen zijn gespecialiseerde theewinkels, biologische markten of webshops die zich richten op mediterraanse producten. Let bij aankoop op de kleur (lichtgroen tot grijzig) en geur (fris en kruidig). Een goede Sideritis ziet er niet verkleurd uit, en de bloemen en blaadjes zijn herkenbaar aanwezig.

Vermijd gemalen poedervormen of blends waarin Sideritis maar een klein onderdeel is. Die missen vaak de kracht en de aromatische nuances van de volledige plant. Persoonlijk geef ik de voorkeur aan stengels die met liefde en precisie zijn geplukt – liefst met nog wat bloemetjes eraan. Die geven niet alleen een rijkere smaak, maar ook een rustgevende aanblik in het kopje. En dat is ook wat waard, toch? ☕

Ten slotte: bewaar je ijzerkruidthee op een donkere, droge plek in een goed afgesloten blik of pot. Zo blijft hij maandenlang fris en krachtig. En geloof me, op een koude dag of bij een kriebel in de keel, ben je blij dat je hem in huis hebt.