Matcha (Japan)

Wie ooit een schuimige kom felgroene matcha in handen kreeg, herinnert zich waarschijnlijk nog die eerste slok. Aards, romig, soms haast vegetaal, met een bittertje dat zich niet wegsteekt. Matcha is geen gewone thee. Het is een ervaring, een ritueel, een kunstvorm. En in Japan is het dat al eeuwenlang. Maar vergis je niet: hoewel matcha tegenwoordig ook te vinden is in lattes, cakes, ijsjes en zelfs gezichtsmaskers, heeft het zijn wortels diep in spirituele en ceremoniële grond.

Matcha is meer dan poederthee. Het is een geconcentreerde versie van de natuur zelf, zorgvuldig gekweekt, met de hand geplukt en steenmatig vermalen tot een poeder zo fijn als zijde. De weg van de matcha, van blad tot kom, is een pad dat door vakmanschap, geduld en eerbied wordt geplaveid.

Wat maakt matcha zo anders dan gewone groene thee?

Het verschil zit ‘m niet enkel in de vorm, al springt het poeder uiteraard meteen in het oog. Matcha wordt gemaakt van tencha, de jonge bladeren van de Camellia sinensis die vlak voor de oogst enkele weken in de schaduw worden gezet. Hierdoor vertraagt de groei, stijgt het chlorofylgehalte en wordt de smaak voller en minder wrang. Het blad wordt vervolgens gestoomd, gedroogd en ontdaan van nerven en stelen. Alleen het zachtste deel blijft over.

En dan gebeurt het magische: de droge tenchabladeren worden in granieten molens langzaam tot poeder gemalen. Dat poeder is matcha. In tegenstelling tot gewone thee – waarbij je de bladeren laat trekken en vervolgens verwijdert – drink je bij matcha het volledige blad, zij het in fijnste vorm. Je consumeert dus de volledige bladinhoud: antioxidanten, cafeïne, L-theanine, mineralen en vitaminen. Matcha is dus letterlijk geconcentreerde thee.💚

Niet verrassend dat matcha vaak geprezen wordt om zijn gezondheidsvoordelen. Van een betere concentratie tot een kalmerende alertheid – een effect dat ik persoonlijk bijzonder waardeer op lange schrijfmiddagen. Het voelt als een zachte mentale scherpte, zonder de nervositeit die koffie soms met zich meebrengt.

Een kort ritueel met diepe wortels

In Japan is matcha onlosmakelijk verbonden met de chanoyu of theeceremonie. Dit is geen snel kopje tussen twee vergaderingen door, maar een plechtige, trage dans waarin ieder gebaar betekenis draagt. De kom wordt zorgvuldig opgewarmd, het poeder met liefde gezeefd, het water op precieze temperatuur gebracht. Vervolgens wordt de matcha met een chasen (bamboeklopper) tot schuim geklopt – niet bruisend, maar zacht, zijdeachtig, met kleine luchtbelletjes die als rijstvelden over het oppervlak glijden.

De beweging van het kloppen is cirkelvormig, ritmisch, haast hypnotisch. En dan: een moment van stilte. De geur stijgt op. Je brengt de kom naar je mond. Drie slokjes volstaan. Een zucht. Een buiging. Dankbaarheid. En weer verder. Maar niet zonder geraakt te zijn.

Wat mij persoonlijk aanspreekt in dit ritueel, is dat het ruimte schept. In een wereld die voortdurend doordendert, vraagt matcha om traagheid, aandacht, stilte. Het is een vorm van meditatie met een smaak. In Japan is het theeritueel niet enkel een artistieke expressie, maar ook een morele oefening: eenvoud, respect, harmonie en puurheid staan centraal. 🍵

Hoe bereid je zelf een goede matcha thuis?

Je hoeft geen Japanse theemeester te zijn om thuis van een goede matcha te genieten. Met een paar aandachtspunten en wat oefening kan je je eigen kleine ritueel ontwikkelen. Wat je nodig hebt? Matchapoeder van hoge kwaliteit, een kom (liefst niet te glad), een bamboe klopper en water van zo’n 70-80°C.

Begin met het zeven van 1 à 2 gram matcha – zo vermijd je klontertjes. Voeg een klein beetje warm water toe en maak een pasta. Daarna voeg je de rest van het water toe (ongeveer 70 ml voor een traditionele koicha of 100 ml voor een lichtere usucha). Klop met een snelle polsbeweging in een zigzagpatroon tot er zich een mooie schuimlaag vormt. Drink meteen. Geen melk, geen suiker – tenzij je voor een latte kiest, maar dan speel je in een andere categorie.

Belangrijk om te onthouden is dat niet elke matcha gelijk is. Matcha van ceremoniële kwaliteit is helder groen, ruikt fris en smaakt zacht. Goedkopere varianten zijn vaak bestemd voor koken en bakken. En ja, het prijskaartje is soms even slikken. Maar geloof me: je proeft het verschil.

Een kleine tip uit ervaring: bewaar je matcha altijd in een luchtdicht blikje in de koelkast. Zo blijft het poeder vers en behoudt het zijn levendige kleur en smaak. Niets zo teleurstellend als een doffe, muffe matcha die meer op spinaziesoep lijkt dan op een geestverruimende drank.

Waarom wordt matcha vaak geassocieerd met mindfulness?

Misschien komt het door het ritueel. Of omdat matcha letterlijk vraagt om vertraging. Het bereiden van matcha vereist aandacht, en dat heeft een effect op je gemoedstoestand. Geen gehaast. Geen multitasking. Gewoon: jij, het poeder, het water, de beweging. En dan: de stilte waarin je drinkt. Matcha maakt van een eenvoudig moment een ceremonie.

Maar er is ook een chemische reden. Matcha bevat een aanzienlijke dosis L-theanine, een aminozuur dat een kalmerend effect heeft op de hersenen. In combinatie met cafeïne (waarvan matcha er een milde hoeveelheid bevat) zorgt dit voor een toestand van alerte ontspanning – een toestand die in Zenboeddhistische meditatie bijzonder gekoesterd wordt.

Zelf gebruik ik matcha graag als overgangsmoment. Een soort grens tussen werk en rust, of tussen denken en voelen. Het helpt me landen, stilvallen, herbeginnen. Zeker op dagen waarop mijn hoofd overloopt, brengt een kom matcha me terug naar het hier en nu. En dat is niet zomaar een modegril, dat is eeuwenoude wijsheid in een kom gegoten.

Hoe kies je een goede matcha in de winkel?

De zoektocht naar een kwalitatieve matcha kan soms verwarrend zijn, zeker met de explosie aan merken die zich op de hype storten. Een paar richtlijnen kunnen helpen. Let op de herkomst: Japanse matcha – met name uit Uji, Nishio of Shizuoka – staat bekend om zijn finesse. Kies bij voorkeur voor ceremoniële kwaliteit als je de matcha puur wil drinken. Culinaire kwaliteit is prima voor koekjes, ijsjes of sauzen, maar vaak te bitter of te grof voor een goede kom thee.

De kleur is een sterke indicator: hoe feller en levendiger het groen, hoe verser en rijker aan chlorofyl. Een vale, olijfgroene poeder wijst vaak op oxidatie of lage kwaliteit. De geur moet fris en lichtzoet zijn – niet muf of zanderig. En als je het kan proeven: ga dan voor een volle, romige smaak met minimale wrangheid en een subtiele zoetheid.🌱

Ik kies zelf voor kleinere producenten of importeurs die transparant zijn over hun bron. Liever een beetje duurder maar betrouwbaar, dan een massaproduct dat enkel op trendy branding inzet. Matcha verdient eerbied – ook in de keten. Denk eraan: je drinkt geen marketing, je drinkt een blad dat gekoesterd werd.

Wat kan je nog meer doen met matcha, behalve het drinken?

Hoewel ik de pure vorm verkies, geef ik toe dat matcha een verrassend veelzijdig ingrediënt is in de keuken. Denk aan matcha-pannenkoeken op een luie zondag, of een fluweelzachte matcha cheesecake bij een lentesoepje. Zelfs hartige gerechten zoals soba-noedels of rijstballetjes krijgen een subtiele lift met een snufje matcha.

En natuurlijk is er de populaire matcha latte – vaak geserveerd met haver- of amandelmelk, licht gezoet en ijskoud. Heerlijk op warme dagen, al blijft het voor mij eerder een dessertje dan een meditatief moment. 🎐

Wil je experimenteren? Probeer dan eens een matcha-zoutscrub voor je huid, of gebruik het in een gezichtsmasker met yoghurt en honing. Je huid zal je dankbaar zijn. De antioxidanten werken ook buiten je lichaam, en de geur alleen al is een kleine wellnessbeleving.